جایگاه حضرت خدیجه(س)
گزارش‌های متعددی درباره جایگاه خاص خدیجه نزد پیامبر (ص) وجود دارد. در برخی منابع آمده است که حضرت خدیجه (س) بهترین و صادق‌ترین وزیر، مشاور و مایه آرامش پیامبر(ص) بود. [1] پیامبر (ص) سال‌ها پس از رحلت خدیجه (س) به یاد او بود و بی‌نظیر بودنش را مطرح می‌نمود. هنگامی که به پیامبر (ص) گفته شد خدیجه (س) بیش از همسری مسن برای شما نبود، پیامبر بسیار ناراحت شد و با ردّ این سخن گفت: «خداوند هیچ‌گاه برایم همسری بهتر از او جایگزین نکرد، او مرا تصدیق نمود هنگامی که هیچ‌کس مرا تصدیق نکرد، یاری‌ام کرد در زمانی که هیچ‌کس مرا یاری نکرد، از مالش در اختیارم قرار داد، زمانی که همه، مالشان را از من دریغ کردند.» [2]
ابن جوزی درباره او می‌نویسد: «خدیجه (س)، این بانوی آگاه و پاک‌سرشت و این انسان شیفته معنویت که حق‎گرایی، فضیلت‎طلبی، نواندیشی، عشق به کمال و رشد و پیشرفت از ویژگی‌هایش بود، از همان روزگار جوانی نیز یکی از دختران نامدار و بافضیلت حجاز و عرب به شمار می‌رفت.» [3] مهمتر از مکنت مادی وی، ثروت بی‌پایان معنوی او بود. او با ردّ درخواست بزرگان و اشراف قریش، و انتخاب پیامبر (ص) به عنوان همسر خود، نعمت برخورداری از ثروت مادی را با تضمین سعادتمندی آخرت و بهره‌مندی از نعمت‌های ابدی بهشت، کامل نمود و خردمندی‌اش را به رخ همگان کشید. او برای دستیابی به این نعمت، اولین مسلمان و اولین تصدیق‌کننده پیامبر (ص) شد و به همراه او اولین نماز را برپا داشت.
وفات حضرت خدیجه(س)
بیشتر منابع تاریخی، سال وفات خدیجه (س) را دهم بعثت، یعنی ۳ سال قبل از هجرت پیامبر(ص) از مکه به مدینه ذکر کرده‌اند.[4] این منابع، سن خدیجه (س) را هنگام وفات، ۶۵ سال دانسه‌اند.[5] ابن عبدالبر، سن خدیجه (س) را هنگام وفات، ۶۴ سال و شش ماه ذکر می‌کند. [6] برخی دیگر از منابع، سال رحلت خدیجه (س) را همان سال درگذشت ابوطالب و اندکی بعد از آن دانسته‌اند.[7] ابن سعد، رحلت خدیجه (س) را ۳۵ روز بعد از وفات ابوطالب می‌داند.[8] وی و برخی دیگر از مورخان، زمان رحلت خدیجه را، ماه رمضان سال دهم بعثت ذکر کرده‌اند.[9] ابوطالب عموی پیامبر نیز در همین سال از دنیا رفت. پیامبر این سال را عام الحزن نامید.[10]
بنا بر روایات اسلامی، پیامبر (ص) ابتدا با ردای خودش و سپس با ردای بهشتی، خدیجه (س) را کفن کرد و او را در قبرستان معلاة در دامنه کوه حجون که بر فراز شهر مکه است، به خاک سپرد.[11] مدفن خدیجه بنای مختصری داشته و زیارتگاه حج‌گزاران و زائران مکه است. بسیاری از زائران و حج‌گزاران که پیش از حکومت آل سعود و تخریب بسیاری از اماکن تاریخی و مذهبی (۱۳۰۵ش) به دست این حکومت، به مکه رفته‌اند، از مقبره او یاد کرده‌ و توصیفاتی از آن را ذکر کرده‌اند. [12]

تصویر قدیمی و کمیاب از بارگاه خدیجه(س) و فرزندش قاسم

منابع:
1. ابن کثیر، البدایة و النهایة، ج۲، ص۶۱ ؛ ابن اثیر جزری، أسدالغابه فی معرفة الصحابه، ج‏۱، ص۲۶.
2. ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۴، ص۱۸۲۴.
3. ابن جوزی، تذکرة الخواص، ج۲، ص۳۰۰.
4. مسعودی، مروج‏ الذهب، ج۲، ص۲۸۲؛ ابن سیدالناس، عیون الاثر، ج۱، ص۱۵۱؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۴، ص۱۸۱۷؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۱۱، ص۴۹۳؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸ ، ص۱۴.
5. طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۱۱، ص۴۹۳: «و توفیت قبل الهجرة بثلاث سنین، و هی یومئذ ابنة خمس و ستین سنه».
6. ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۴، ص۱۸۱۸.
7. طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۱۱، ص۴۹۳؛ ابن سیدالناس، عیون الاثر، ج۱، ص۱۵۱.
8. ابن سعد، الطبقات‏ الکبری، ج‏۱، ص۹۶.
9. ابن سعد، الطبقات‏ الکبری، ج ۸ ، ص۱۴.
10. مقریزی، امتاع الاسماع، ج۱، ص۴۵.
11. ابوالحسن بکری، الانوار الساطعه من الغرّاء الطاهرة، ص۷۳۵.
12. برای نمونه نک: حسام السلطنه، دلیل الانام فی سبیل زیارة بیت الله الحرام، ص۱۲۶؛ فیروزعلی حیدرآبادی، روزنامچه سفر حج و عتبات: ص۲۳۵.